Geschil restitutie Een negatief advies over teruggave van een belangrijk werk van het Stedelijk Museum wordt in een rechtszaak betwist door nazaten van de oorspronkelijke eigenaar.
Een van de topstukken van het Stedelijk Museum Amsterdam, het schilderij Bild mit Häusern (1909) van de Russische kunstenaar Wassily Kandinsky, is donderdagmorgen bij de rechtbank Amsterdam gevorderd. Dat gebeurde door de erven Lewenstein, nazaten van de vorige eigenaar. Zij spanden een procedure aan tegen de huidige eigenaren, de gemeente Amsterdam en het Stedelijk Museum.
De eisers willen met de procedure bereiken dat een bindend advies van de Restitutiecommissie nietig wordt verklaard. Deze commissie, die adviseert over de teruggave van door de nazi’s geroofde kunst, oordeelde in 2018 dat de erven geen recht op teruggave hadden.
De familie zou in oktober 1940 tot verkoop van het schilderij zijn overgegaan door haar verslechterde financiële omstandigheden. Van gedwongen verkoop door de oorlogsomstandigeheden, een reden voor restitutie, was volgens de commissie geen sprake. Bovendien zou het werk volgens de commissie voor de erven niet van emotioneel belang zijn en voor het Stedelijk Museum van grotere waarde zijn.
De eisers stelden donderdagmorgen in de rechtbank dat het Stedelijk Museum bij de verwerving niet te goeder trouw handelde. Voorafgaand aan de veiling waar het museum het schilderij kocht, maakte het museum prijsafspraken met een andere bieder.
De eisers stelden ook dat de Restitutiecommissie de schijn van partijdigheid en belangenverstrengeling heeft gewekt. Diverse leden van de commissie zouden een bijzondere band met het Stedelijk hebben. Zij hadden zich volgens de claimanten moeten verschonen. Volgens de advocaat van de gemeente heeft de Restitutiecommissie haar taak naar behoren vervuld.
Lees ook:
Erven willen advies Kandinsky uit Stedelijk ongedaan maken en Nederland gaat gewetensvol om met roofkunst
Het advies in de zaak-Lewenstein is internationaal bekritiseerd. De belangenafweging door de commissie zou volledig in strijd zijn met de Washington Principles, de internationale afspraken over roofkunst. Dat zei Stuart Eizenstat, de Amerikaanse staatssecretaris die deze regels hielp opstellen. De Süddeutsche Zeitung schreef naar aanleiding van het advies dat het schilderij „Te mooi om terug te geven” was.
In opdracht van minister Van Engelshoven (OCW) heeft de Raad voor Cultuur vorig jaar maart een commissie aan het werk gezet die het restitutiebeleid inzake roofkunst evalueert. Deze commissie moet nog verslag uitbrengen.
De rechtbank wijst op 16 december vonnis. Beide partijen kunnen daarna nog in hoger beroep.
