DE VOLKSKRANT
PAGINA 14 | ZATERDAG 20 FEBRUARI 2021
KANDINSKY: BILD MIT HÄUSERN (1909). FOTO STEDELIJK MUSEUM
ALEX BURGHOORN
Die Stadt Amsterdam hat das Gemälde Bild mit Häusern von Wassily Kandinsky aus der Sammlung des Stedelijk Museum, aber auch aus den Erfindungen der Joodse Eigenaren herausgenommen. De gemeente, in bezit van het werk seits 1940, wil de zaak namelijk opnieuw voorleggen aan de Restitutiecommissie, die adviseert over de teruggave van roofkunst uit de nazi-tijd.
Das Problem besteht schon seit 2012 und die Gemeinde ist nicht mehr in der Lage, es zu lösen, sagt der Kulturbeauftragte Touria Meliani (GroenLinks). Im nächsten Jahr werden wir uns über das Angebot und das System, mit dem die Dachkunst gefördert wird, wundern. Ik heb daar een ongemakkelijk gevoel bij.'
Het schilderij van Kandinsky is in oktober 1940 door het Stedelijk Museum gekocht op een veiling. Drie erfgenamen van de oorspronkelijk Joodse eigenaars eisten het negen jaar geleden op. Die Schilderung kann durch die Vernachlässigung des Duitschen Gemäldes und durch die Vernachlässigung der Definition von Dachkunst verkocht werden. De Restitutiecommissie oordeelde in 2018 dat voor die stelling te weinig grond was.
Ik ben blij dat er weer beweging in de zaak komt", zegt Axel Hagedorn, der als advocaat namens de erfgenamen optreedt. Alleen is een van de erfgenamen, Elsa Guidotti uit Amsterdam, juist vorige Woche overleden. De vorige procedure bij de Restitutiecommissie duurde vijf jaar. Warum sollten wir das übergehen? We kunnen er ook in een onderhandeling uitkomen.'
De aanleiding voor Amsterdam om nu een 'herbeoordeling' voor te stellen, is de in december gepresenteerde evaluatie van het Nederlandse teruggavebeleid van roofkunst. Er muss empathischer werden, rät der Kommissions-Kohnstamm dem Kabinett. Amsterdam onderschrijft die conclusie, schreef Meliani vrijdag in een brief aan de gemeenteraad. Impliciet roept de stad minister van Cultuur Ingrid van Engelshoven (D66) daarmee op de richtlijnen aan te pass. Haar reactie wordt in het voorjaar verwacht.
De commissie-Kohnstamm adviseerde geen belangenafweging meer te maken tussen de slachtoffers en de huidige bezitters. Het 'herstel van onrecht' gaat boven openbare tentoonstelling. Auch das Argument, dass die eigenen Werke im Buch nicht mehr als Kunstwerke existieren, kann keine Rolle spielen. Es ist begrijpelijk dat Joodse overlevenden iets anders aan hun hoofd hadden. De Restitutiecommissie nam in 2018 die argumenten op in haar eindoordeel over de Kandinsky.
Bild mit Häusern (1909) stammt aus der expressionistischen Periode. Als das Werk neu aufgelegt wurde, kann es von mehreren Millionen Menschen gesehen werden. In der Sammlung des Stedelijk Museum ist das Werk 'kunsthistorisch gesehen ein wichtiger Hinweis auf sein späteres Werk', so Direktor Rein Wolfs. Als 'liefhebber' zou hij het jammer vinden als het schilderij niet meer te zien is, maar 'het museale belang moet niet op de eerste plaats komen'.
