De Telegraaf: Amsterdam gaat roofkunst sneller teruggeven

Puerta MIKE MULLER

19 feb. 2021 en BINNENLANDIA

ÁMSTERDAM - El ayuntamiento de Ámsterdam ha puesto en marcha otra iniciativa para promover el "arte de los tejados" en la ciudad, aunque en menor medida que en los festivales navideños. En el caso de la ciudad de Ámsterdam, lo más importante es que el arte se adapte a las necesidades de los ciudadanos, "lo mínimo que podemos hacer por los intereses de los nazis", afirma la defensora de la cultura Touria Meliani (GL).

El municipio de Amstardam es propietario de una amplia colección de arte formada por el Stedelijk Museum Amsterdam, el Amsterdam Museum y el Stadsarchief Amsterdam. Esta colección ha sido creada a partir de la recopilación de objetos. En algunas obras se ha observado que en el periodo 1933-1945 fueron muy vulnerables a las condiciones meteorológicas adversas. En el Stedelijk Museum de Ámsterdam hay 15 obras, en el Museo de Ámsterdam hay 7 obras y en el Stadsarchief de Ámsterdam hay 8 obras.

Restitutie

De stad benaderde de voormalige eigenaren of hun erven en dat leidde in vier gevallen tot een restitutieverzoek. Una comisión especial se encargó de aplicar los criterios que se habían establecido. Se han publicado dos obras: el cuadro "El retrato de Joan Huydecoper a Bartholomeus van der Helst" en el Museo de Ámsterdam y la obra "Judenviertel in Amsterdam" de Max Liebermann en el Stadsarchief.

Afgelopen jaren ontstond discussie of de beoordelingskaders waarop getoetst wordt, wel juist zijn. La Comisión Kohnstamm aboga hasta 2020 por una mejora de la restitución de los derechos humanos en los Países Bajos. Volgens de commissie staat het huidige beoordelingskader niet in dienst van het herstellen van onrecht dat de slachtoffers is aangedaan.

Eerste gemeente

De Commissie achtte het principieel onjuist om het aspect 'belang van het werk voor de bezitter' nog bij de belangenafweging te betrekken. El municipio de Ámsterdam necesita llegar a esta conclusión, ya que es el primer municipio y el primero de la Comunidad de Regantes. Het stadsbestuur vindt dat het nieuwe beoordelingskader niet alleen voor nieuwe restitutiezaken moet gelden, maar ook voor lopende en reeds afgehandelde zaken, "en neemt vanzelfsprekend de eventuele consequencies voor haar rekening", zo meldt wethouder Meliani.

Esto supone una gran novedad para los hijos -dos americanos y un holandés- de Robert Lewenstein y de Irma Klein. En 1937, su hija Hedwig Lewenstein-Weijermann, que había sido gestora en ese mismo año, le regaló el cuadro Bild mit häusern (1909) del artista ruso Wassily Kandinsky. Drie jaar later, op 9 oktober 1940, werd het schilderij per opbod verkocht bij het Amsterdamse veilinghuis van Frederik Muller & Co. Het is nu vele miljoenen waard, terwijl het destijds voor een habbekrats, 160 gulden, tegenwoordig omgerekend zo'n 1600 euro, in bezit van de gemeente kwam.

Legal strijd

Al jaren speelt er een juridische strijd tussen de erven van Lewenstein en de gemeente Amsterdam. Hoewel de gemeente door de rechter in het gelijk werd gesteld en niet is gehouden aan teruggave, wil de gemeente Amsterdam nu toch een nieuwe afweging maken op grond van het nieuwe beoordelingskader. "La universidad se pondrá en contacto con los solicitantes de asilo para trabajar juntos, si es necesario, en la comisión de readmisión", afirma la portavoz Touria Meliani. Esto también se aplica a otro proceso de restitución que aún está en curso. Se trata de dos obras de Johannes Lutma, que ahora se encuentran en el Museo de Ámsterdam.

Cliënt overleden

El Prof. Dr. Axel Hagedorn, asesor jurídico de la familia Lewenstein, está entusiasmado con las medidas adoptadas por el ayuntamiento. "Wij zijn blij dat er beweging in de zaak komt. Volgende maand dient namelijk het hoger beroep, dat gaan wij ook niet uitstellen omdat wij denken dat het advies uit 2018 onjuist is. De gemeente moet nu alles op alles zetten om het snel terug te geven. Daar hoeft de commissie zich niet opnieuw over te buigen, want bij het eerste verzoek duurde dat van 2013 tot 2018. Daar komt bij dat een van mijn cliënten, die zoveel waarde hechtte aan het kunstwerk, onlangs is overleden. De anderen zijn ook op leeftijd. Nu opnieuw lang wachten zou ook vanuit dat oogpunt niet correct zijn. Belangrijk is dat de belangenafweging van tafel is en die was beslissend voor de restitutiecommissie in 2018."

Erkenning van onrecht

Para el defensor de la cultura de Ámsterdam, el nombre "Joodse burgers" aparece en el Tweede Wereldoorlog como algo único e irrepetible. "De Joodse burgers is bezit, rechten, waardigheid en in veel gevallen het leven afgenomen. Para que no se pierda nada de la gran preocupación que nos embarga, hemos decidido trabajar juntos para mejorar esta situación. Esto es especialmente cierto en el caso de muchas obras de arte que fueron creadas por hamburguesas judías y destruidas por los nazis o que, de otro modo, fueron destruidas por los propios judíos. Het teruggeven van deze kunstwerken kan voor de slachtoffers heel veel betekenen en is van groot belang voor de erkenning van het onrecht dat hen is aangedaan."